Briljante columns schrijven: tien tips

Columns schrijven is hip. De column is een graag geziene rubriek in bedrijfsbladen en op bedrijfsblogs. Op deze pagina vind je tien tips voor het schrijven van columns. Daarna heb je vast en zeker genoeg kennis en inspiratie om columns te schrijven voor jouw personeelskrant, relatiemagazine of clubblad.

Wat is een column?

Wat is een column eigenlijk? In het boek Professioneel Communiceren (2004) omschrijven Jansen en Steehouder deze tekstsoort als volgt: ‘Een column is een regelmatig verschijnende, ondertekende persoonlijke rubriek op een vaste plaats in een tijdschrift, krant of vakblad. In een column geeft een columnist een recalcitrante, eigenzinnige, eventueel ietwat badinerende visie op een bepaald onderwerp.’

Columns schrijven: 10 do’s en don’ts

Op deze pagina vind je 10 do's & don’ts voor het schrijven van columns. Over columns en actualiteit, het plaatsnemen op de stoel van de lezer, de beste openingszin, een persoonlijk tintje, de tekststructuur, duidelijkheid, lengte, woordkeus, ritme en een pakkend slot.

Tip 1: Actualiteit

Graag
Haak met je column in op de actualiteit. Of het nu gaat om ‘grote’ gebeurtenissen (de val van het kabinet) of om ‘kleine’ gebeurtenissen (de eitjes in het nest naast uw kantoorraam die net zijn uitgekomen): probeer uit te gaan van iets recents. Hoe hoger de verschijningsfrequentie van jouw column, hoe harder deze regel. Een column in een kwartaalmagazine hoeft minder actueel te zijn dan een dagelijkse column in de krant.

Liever niet
Over Sinterklaas columns schrijven in maart – tenzij je dit bewust gebruikt als stijlmiddel.

Tip 2: Op de stoel van je lezer

Graag
Neem plaats op de stoel van uw lezer. Wie is hij en waar wil hij over lezen? Wat raakt hem? Wat is nieuw en wat is bekend, wat is geaccepteerd en wat is taboe? Houd bij het schrijven rekening met je doelgroep. Diepgravende literaire verwijzingen halen wellicht minder uit in de Voetbal International dan in een studentenblad van de faculteit Geesteswetenschappen. Engelstalig managementjargon ‘valt’ anders in een column voor Onze Taal dan in een column voor een vakblad over projectmanagement.

Liever niet
Schrijven wat je kwijt wilt zonder jezelf een beeld te vormen van de mensen voor wie je schrijft. Maar ook aan de andere kant van het spectrum bevindt zich een valkuil: jezelf op panische wijze onderwerpen aan wat (je denkt dat) jouw doelgroep wil lezen. Een verwijzing naar filosofische literatuur, bijvoorbeeld, ligt in bepaalde bladen en websites wellicht minder voor de hand, maar kan juist daardoor erg verfrissend zijn.

Tip 3: Openingszin

Graag
Besteed veel aandacht aan jouw eerste zin; die is het visitekaartje van je column. Schrijf een openingszin waarmee jij met de deur in huis valt: een concrete situatie, een afwijkende mening, een onverwacht feit.

Liever niet
Jouw column openen met een bewering waar niets tegenin te brengen valt. De prikkelendste zin van uw column verstoppen in zin drie van de tweede alinea. Ook not done: in de lead samenvatten wat er komen gaat.

Tip 4: Persoonlijk tintje

Graag
Licht een beheerst tipje van de sluier op als het gaat om je persoonlijk leven: jouw gewoontes, jouw gedachten, jouw herinneringen, mensen in jouw omgeving. Dit maakt de lezer nieuwsgierig, en bovendien: te zakelijke columns zijn er al genoeg.

Liever niet
Het persoonlijk tintje overdrijven. Een column schrijven in dagboekvorm over wat je deze week van minuut tot minuut hebt meegemaakt (‘en toen …’) is geen goed idee.

Tip 5: Tekststructuur bij column schrijven

Graag
Breng structuur aan in je column. Eerst de lead met een prikkelende opening, dan het middenstuk met de uitgewerkte kerngedachte, vervolgens het slot met een uitsmijter. Begin bovendien elke alinea met een topiczin die de lading dekt; je lezer moet aan deze zin kunnen zien waar de rest van de alinea over gaat.

Liever niet
Een column schrijven zonder alinea-indeling of rode draad. Vermijd zijwegen die onnodig afleiden van wat je eigenlijk wilt zeggen. Een goede manier om te controleren of dit inderdaad is gelukt, is het uittekenen van de gedachtegang in jouw column. Wat is – in steekwoorden – de rode draad, wat bespreek je achtereenvolgens per alinea?

Tip 6: Duidelijkheid

Graag
Neem stelling en daag het liefst een beetje uit. Een column is bedoeld om je lezer te amuseren en vooral ook te raken. Of dat nu op intellectueel vlak is (bijvoorbeeld door een fris standpunt) of op emotioneel vlak (door een grap of uitdagende stelling). Kies dus voor een originele invalshoek en werk deze compromisloos uit.

Liever niet
Naar volledigheid streven. Vermijd de valkuil van ‘debunking’ – kapotnuanceren – en verval niet in herhaling.

Tip 7: Lengte van je column

Graag
Kill your darlings: schrap in een tweede tekstronde alles wat weg kan, zodat elk woord er met een goede reden staat.

Liever niet
Gedachteloos het maximumaantal woorden accepteren dat je toegewezen hebt gekregen. Officieel kan een column in lengte variëren van 150 tot 1.000 woorden, maar begin jezelf alvast achter de oren te krabben zodra het er meer moeten zijn dan 400. In het Twittertijdperk is een column van één A4 al snel erg lang.

Tip 8: Woordkeus

Graag
Fris je zakelijke column op met onconventionele, minder voor de hand liggende woorden. Schrijf bijvoorbeeld chocoladeletters als je grote letters bedoelt. Of schrijf beeldend: haaiengrijns. Van creatief taalgebruik is nog nooit iemand doodgegaan – óók niet in een zakelijke column.

Liever niet
‘Struikelen op platgetreden paden’ door clichéwoorden te gebruiken als proactief, optimaal, meerwaarde en verbeterslag. Probeer ook ‘lege’ woorden als heel, veel, zeer, goed en leuk te vermijden.

Tip 9: Ritme

Graag
Houd je lezer wakker. Dat kan door ritme aan te brengen in jouw tekst. Varieer daarvoor in klank en zinslengte: veel korte zinnen na elkaar geven de associatie met snelheid, lange zinnen kunnen de indruk wekken van traagheid en bedachtzaamheid.

Liever niet
Columns schrijven met zinnen die bijna allemaal even lang (of kort) zijn.

Tip 10: Slot van je column

Graag
Eindig je column in stijl met een verrassende wending, een uitsmijter of een verwijzing naar datgene waar je mee begon. Zorg dat jouw lezer ‘ergens nog iets mee moet’: laat bijvoorbeeld een onbeantwoorde vraag of een knagend gevoel achter.

Liever niet
Kiezen voor een open einde of voor een open deur (iets wat sowieso niet ter discussie staat). Je lezer krijgt dan snel de indruk dat hij de column voor niets gelezen heeft.