Het Engels is niet langer de internationale zakentaal

In een sketch van het satirische tv-programma Smack the Pony wil een dame zich inschrijven voor een cursus ‘English as a Foreign Language’. Zij blijkt een moedertaalspreker van het standaard Engels te zijn. Als zij ongelovig wordt aangekeken, roept zij vertwijfeld uit: 'But I only speak English-English. I don’t know how to speak it as a foreign language. Foreign people cannot understand a word I am saying at the moment!'

Het lijkt de wereld op zijn kop, maar de sketch bevat een kern van waarheid. In een Engels-gesproken videoconferentie waar ik onlangs aanwezig was , werd een Brit alsmaar niet verstaan door een Indiër. Toen de Brit langzaam wanhopig werd, merkte een andere deelnemer op: I think it is your accent …

Wat is er aan de hand met het Engels?

De Engelse taal wordt tegenwoordig steeds meer gebruikt als een lingua franca: een taal waarin niet-moedertaalsprekers van het Engels communiceren met andere niet-moedertaalsprekers. Het is dus niet per se het ‘mooie Engels’ dat native speakers gebruiken. Het gebruik van het ‘English as a Lingua Franca’ heeft met name een functioneel doel: het met elkaar kunnen communiceren in een internationale context.

Waarin verschilt het ‘English as a Lingua Franca’ van ‘native English’?

Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat dit gebruik van het ‘English as a Lingua Franca’ (ELF) bepaalde kenmerken heeft die verschillen van ‘native English’. Om twee voorbeelden te geven: internationale sprekers van het ‘English as a Lingua Franca’ spreken de ‘th’ uit als ‘t’ in woorden zoals t(h)ink en t(h)at, en gebruiken niet-telbare zelfstandige naamwoorden in het meervoud zoals advices en researches.

Is de lingua franca ‘slecht Engels’?

Jennifer Jenkins, een prominente onderzoeker op het gebied van het ‘English as a Lingua Franca’ (ELF), stelt dat ELF niet zozeer ‘slecht Engels’ is. De ‘th’-klank komt überhaupt maar weinig voor in talen in de wereld, en er zijn veel Engelse dialecten die de th klank niet kennen, waaronder het Iers Engels. Het gebruik van ‘t’ in plaats van ‘th’, en het gebruik van meervoudsvormen voor ontelbare zelfstandige naamwoorden, zijn bovendien niet essentieel voor verstaanbaarheid. Een internationale spreker die I tink zegt zal nog steeds begrepen worden.

Pleidooi voor lingua franca

Jenkins vindt dat het verstandig is om in Engels taalonderwijs aandacht te besteden aan onderwerpen die wezenlijk zijn in internationale communicatie, zoals het kunnen verstaan van andere buitenlandse Engelse accenten. Dat is belangrijker dan het kunnen uitspreken van moeilijk aan te leren klanken die niet essentieel zijn om begrepen te worden in het Engels. Jenkins heeft een overzicht gemaakt van die kenmerken van de Engelse taal die je verstaanbaar maken in internationale communicatie. Dit model wordt de ‘Lingua Franca Core’ genoemd.

Welk Engels is nu ‘het Engels’?

Wat betekent dit nu voor iedereen die Engels als tweede taal wil leren? Leer je de Lingua Franca Core of leer je native English? De Lingua Franca Core is nog niet algemeen geaccepteerd en ik zou deze op dit moment daarom niet als leermodel aanhouden. Het is echter wel aan te bevelen om je bij het leren van de Engels taal in eerste instantie te richten op die kenmerken waarmee je verstaanbaar bent in het Engels. Dan gaat het niet om subtiele uitspraakverschillen of verschillen tussen mooi of lelijk, maar om uitspraakverschillen die verschil in betekenis opleveren: denk aan het verschil tussen bag en back en snag en snack.

Meer lezen?

Op deze plek lees je meer over het gebruik van het ‘English as a Lingua Franca’.