‘Ook al is er AI, taal blijft de basis van een cultuur’

We zitten middenin een AI-revolutie. We worden omringd door ChatGPT-content. Vertaalmachines zijn beter dan ooit. In deze reeks interviews spreken we met jonge, gedreven vertaaltalenten. Blijven menselijke vertalers relevant? Welke meerwaarde bieden ze, en hoe zien zij hun toekomst? Dit keer interviewen we Daniëlle Angevaare.

Je hebt Engelse taal en cultuur gestudeerd in Leiden. Waarom heb je voor een talenstudie gekozen?

Ik vond Engelse boeken leuk, en taal en cultuur interessant, maar ik koos toch eerst voor International studies. Een talenstudie stond bekend als een pretstudie, waar je geen geld mee kunt verdienen. Maar bij International studies had ik het niet naar mijn zin. Toen heb ik alsnog mijn hart gevolgd. Bij Engels voelde ik me veel meer op mijn plek, bij alle vakken voelde ik een klik.

Je deed een stage bij de Autoriteit Consument en Markt tijdens je vertaalmaster. Wat leerde je daar? Hoe vond je de praktijk van het vak?

Ik vond het vooral spannend. Mijn vertalingen gingen ineens de wijde wereld in. Ik vond het leuk om mijn kennis in de praktijk toe te passen, en waardevol een half jaar lang intensieve begeleiding te krijgen met vertalen. Veel meer begeleiding dan je bij een studie kan krijgen.

Wat vind je mooi aan het vertaalvak?

Toen ik als kind boeken las, en zag staan: vertaald door [naam vertaler], dacht ik altijd: dat is echt een leuke baan. Ik heb me nu op juridische en medische vertalingen gericht, en ben nog steeds fan van het vertaalvak .

Het leuke is dat je elke dag met taal bezig kan zijn. Iemand heeft een tekst geschreven met een doel erachter en een beeld erbij. De uitdaging is om dat doel en beeld over te brengen, niet zelf iets verzinnen, maar wel genoeg ruimte pakken voor creativiteit. Om als expert te bedenken: hoe zouden Nederlanders zo’n tekst interpreteren? Zijn er culturele verschillen? Waar moet ik specifiek op letten?

Vertaalmachines worden steeds beter, ChatGPT maakt grote stappen. Heb je achteraf geen spijt van je keuze om voor het vertaalvak te kiezen?

Nee, zeker geen spijt! Ook al is er AI, taal is de basis van een cultuur. Ik denk dat mensen bij vertalen altijd een heel belangrijke rol spelen. Mensen voelen emoties; om die over te kunnen brengen, heb je taal nodig. AI wordt gevoed door teksten die mensen geschreven hebben, maar wat er uitkomt is en blijft het werk van een computer.

Zie je vertaalmachines als een bedreiging voor het vertaalvak?

Ik denk dat de dreiging meer het gebrek aan waardering is. Mensen zien de meerwaarde van een vertaler misschien niet direct. Wat ze wel kennen: Google Translate, daar komt binnen 5 seconden een vertaling uitrollen. Maar vertalers zijn niet overbodig, als je ziet hoe ze te werk gaan, en wat ze leveren.

Vergelijk het werk van een vertaler met dat van een rechter. Die spreekt recht op basis van eerdere uitspraken. Die jurisprudentie zou je ook in een machine kunnen voeden, zodat daar een vonnis uitrolt. Waarom vervangen we rechters niet door AI? Omdat je een mens nodig hebt, die alle beschikbare opties afweegt, binnen de specifieke context. Voor vertalers is dat niet anders.

Hoe denk je dat menselijke vertalers waarde toevoegen?

Ik denk dat mensen altijd beter de context kunnen begrijpen, en de bedoeling van een tekst. Wat verschillende woorden kunnen betekenen, hoe ze geïnterpreteerd kunnen worden. Ik heb wel eens een vonnis gezien waar de rechterlijke uitspraak automatisch vertaald was als pronunciation. Typisch voorbeeld van het belang van context.

Hoe ziet de vertaler van de toekomst eruit?

AI gaat niet weg. Veel teksten zullen door machines vertaald worden. Daarom moet de vertaler van de toekomst goed gespecialiseerd zijn. Als je veel van een onderwerp afweet, dan weten mensen bij wie ze moeten zijn. Als je veel kennis en ervaring hebt, heb je altijd werk op dat onderwerp. Mensen waarderen kennis. Dat verdwijnt nooit. Ik denk ook niet dat AI dat kan overnemen.

Heb je nog een tip voor de mensen die overwegen om een taal te studeren, of het vertaalvak in te gaan?

Zeker studeren als daar je hart ligt! En probeer vervolgens zo veel mogelijk meters te maken met vertalingen. Bijvoorbeeld bij een universiteitsblad. Ervaring opdoen, feedback ter harte nemen en contacten leggen. En ook beseffen: specialiseren doe je niet zomaar. Je moet veel ervaring hebben. Dat kan spannend zijn, maar je moet geduld hebben.

Bovendien merk ik, bijvoorbeeld hier bij Taalcentrum-VU: vertalers zijn niet alleen kundig, maar ook heel lieve mensen. Als ze tijd hebben, helpen ze je je eerste stappen te zetten en je te verbeteren.

Kwaliteitsvertalingen nodig?

Bekijk deze pagina voor meer informatie of neem contact met ons op via vertaalbureau@taalcentrum-vu.nl.