‘Schrijf gewoon zoals je praat’

In dit artikel laten we onze trainer én tekstschrijver Claudia Ruigendijk aan het woord. Je kunt haar kennen van de succesvolle webinars: ‘Genderneutraal en inclusief schrijven’ en ‘Begrijpelijk schrijven in de zorg (B1)’. Maar het kan ook zomaar zijn dat je een keer een training bij haar hebt gevolgd of dat ze jouw tekst onder de loep heeft genomen. Kortom: Claudia is een echte spin in het web bij Taalcentrum-VU.

De liefde voor taal en trainingen geven begon vroeg bij Claudia: ‘Al als kind was ik zo’n irritante taalverbeteraar die iedereen corrigeerde. Daarna viel tijdens mijn studie op dat ik helder kon uitleggen en dat mensen mijn uitleg goed volgden. Dit konden ze gelukkig wél waarderen, haha. Niet geheel onverwachts stond Claudia dan ook al jong voor de klas: tijdens haar master Discourse and Argumentation Studies verzorgde ze schrijftrainingen en gaf ze colleges Academisch Schrijven aan de Universiteit van Amsterdam. Kort daarna, in 2008, begon ze als schrijftrainer voor Taalcentrum-VU. ‘Ik haal veel voldoening uit het geven van trainingen: mensen hebben echt wat aan mijn uitleg en ik kan ze verder helpen hun teksten naar een hoger niveau te brengen.’

Start met de kern

Waar Claudia’s cursisten zoal tegenaan lopen als ze teksten schrijven? Ze benoemt twee veelvoorkomende valkuilen: ‘Het valt mij op dat veel mensen de kernboodschap niet vooropplaatsen in hun tekst. Ze zijn geneigd om eerst een hele hoop informatie te geven om de tekst in te leiden. Ze zijn anders bang dat de lezers de tekst niet gaan begrijpen. Een ander argument dat ik vaak hoor, is dat schrijvers bang zijn dat mensen de tekst niet uitlezen als de boodschap vooraan staat. Maar het tegendeel is waar: juíst als je begint met de hoofdboodschap, willen je lezers doorlezen. Als je niet begint met de kernboodschap, verdwalen je lezers. Ik raad dus voor de meeste tekstsoorten in mijn trainingen aan om daarmee wél te starten.‘

Ga voor duidelijkheid, ga voor spreektaal

‘Een andere valkuil die ik vaak tegenkom bij cursisten, is moeilijk taalgebruik. Mensen zijn geneigd om in een ambtelijke schrijfstijl te schieten. Waarom? Ze denken dat ze dan professioneler overkomen. De lastigste zinnen en moeilijkste woorden worden uit de kast getrokken. Het gevolg: je verliest je lezer. In plaats daarvan zou ik zeggen: schrijf letterlijk zoals je praat. En poets dat vervolgens een beetje op. Als je spreekt, is je taalgebruik automatisch duidelijker.’

Taal verandert, dus schrijfstijlen ook

Nemen de cursisten Claudia’s adviezen snel over? ‘De meesten wel’, laat ze weten. ‘Mensen staan over het algemeen open voor verandering in hun schrijfstijl. De ene branche sneller dan de andere’, gaat ze verder. ‘Ik geef al jaren de training Begrijpelijk schrijven (B1) binnen verschillende sectoren. Ik vind het vooral mooi om te zien hoe erg begrijpelijke taal leeft in de zorgsector. Niet alleen begrijpelijk schrijven leeft daar, maar ook toegankelijke en inclusieve taal. Zorgmedewerkers zijn echt bereid om iedereen te bereiken met hun tekst. Tegelijkertijd is dit speciaal voor deze sector een grote uitdaging. Iedereen heeft zorg nodig, dus dat betekent dat de hele samenleving je doelgroep is. Hierbij moet je rekening houden met laaggeletterdheid, maar ook met mensen met een andere taalachtergrond, of bijvoorbeeld met transgender personen. Je taalgebruik moet dan zo duidelijk en inclusief zijn, dat íedereen het kan begrijpen en niemand zich buitengesloten voelt.’

Kernachtiger, korter en krachtiger

Hoe pak je zo’n uitdaging aan tijdens je trainingen? ‘Nadat we de belangrijkste theorie hebben doorlopen en voorbeelden hebben bekeken, pakken we teksten van de deelnemers erbij. We leggen de theorie als een soort meetlat naast de eigen teksten. De aanpassingen brengen we in het begin gezamenlijk aan, zodat iedereen kan zien wat er met de tekst gebeurt. Bijvoorbeeld als we de kern vooraan in de tekst zetten, dan zie je de tekst gelijk kernachtiger, korter en krachtiger worden. Het is leuk om te zien hoe je op dat moment het kwartje echt ziet vallen bij de cursisten. Daarna is het een kwestie van oefenen, oefenen, oefenen. Verandering kost tijd, ook bij het schrijven van teksten.’

Twee vliegen in één klap

Welke andere quick wins nemen cursisten mee van jouw training? ‘Een van mijn favoriete is tussenkoppen gebruiken. Die gebruik ik zelf áltijd, wat voor tekstsoort het ook is. Oké, behalve voor WhatsApp dan. Tussenkoppen maken niet alleen de tekst voor de lezer duidelijker en overzichtelijker, het is ook voor jezelf heel handig. In één oogopslag zie je of je de informatie op de juiste plek hebt gezet en of je ook daadwerkelijk alles hebt behandeld. Zo vergeet je niks en hoef je je minder in bochten te wringen om je tekst duidelijk op papier te krijgen.'

Tweestappenplan voor schrijvers

‘Hoe tussenkoppen je helpen bij het schrijven, kan ik uitleggen aan de hand van een tweestappenplan. Deze stappen gebruik ik zelf als tekstschrijver ook altijd en vind ik erg handig:

1. Begin niet meteen met schrijven: ga eerst voor jezelf na wat de lezer precies uit de tekst moet halen of wat diegene met de tekst moet doen. Zet dat voor jezelf op papier. Dit is het startpunt van jouw tekst.
2. Zet daarna alle punten of vragen onder elkaar die je beantwoord moet hebben om het doel van de tekst te bereiken. Dit zijn dan je tussenkopjes. Hierna is het alleen nog een invuloefening. Lekker makkelijk!’

Belang van schrijftrainingen

‘Gewoontes afleren is in elke situatie lastig, maar trainingen kunnen hier zeker bij helpen. Het is een goede manier om te oefenen met de trainer en te leren van andere professionals. Doordat je actief aan de slag gaat met je eigen teksten, leer je op een snelle en praktijkgerichte manier je schrijfstijl te veranderen en te verbeteren.’

Wil jij aan de slag met jouw schrijfvaardigheid?

Bekijk hier al onze trainingen of laat je adviseren door een van onze accountmanagers via 020 - 244 3400 of trainingen@taalcentrum-vu.nl.