​Sterkere beleidsteksten schrijven? Frame je verhaal!

Framing, wat is dat eigenlijk?

'Wacht op groen', met die tekst krijgt de gemeente Amsterdam fietsers zover dat ze stoppen voor rood. Positief framen heet dat: een positieve instructie werkt beter dan vertellen wat er niet mag. Framing is de term voor alle manieren die de taal biedt om mensen de dingen te laten bekijken vanuit een ander perspectief. Je biedt je lezer een kader aan dat het beeld bepaalt: een slim gekozen venster op de werkelijkheid. Want feiten en argumenten zijn zeker belangrijk, maar net zo belangrijk is de manier waarop je die feiten en argumenten presenteert. Ook jouw beleidsstandpunt wordt overtuigender als je het uitgekiend framet. Daarom geldt: sterker beleid schrijven? Frame je verhaal!

1 Weet wat jouw doelgroep belangrijk vindt

Om te weten hoe je jouw doelgroep het beste aanspreekt, moet je weten welke waarden die doelgroep belangrijk vindt. Een voorbeeld: je schrijft een beleidstekst over jongeren die overlast bezorgen in de wijk. Wil je betogen dat de overheid burgers moet beschermen en dus moet optreden? Dan appelleer je aan waarden als veiligheid en rust. Maar je kunt ook appelleren aan waarden als sociaal-zijn en solidariteit. Daarmee onderbouw je een heel ander verhaal: dat de gemeente moet investeren in zijn sociale jeugdbeleid en voorzieningen voor jongeren herstellen.

2 Kies de woorden die het gewenste beeld oproepen

Wees je bewust van de gevoelswaarde van de woorden die je gebruikt in je tekst. Tegen groepen scholieren heeft niemand bezwaar, tegen hangjongeren wel. Een ander voorbeeld: als je pleit voor modernisering van de processen in de organisatie, zul je eerder medestanders krijgen dan wanneer je het over reorganisatie hebt. Let dus bij beleidsteksten schrijven op de emotionele waarde van woorden.

3 Gebruik sturende beeldspraak bij beleid schrijven

Als een politicus het heeft over een vloedgolf aan geweldsincidenten, klinkt dat alarmerender dan een toenemend aantal geweldsincidenten. Natuurlijk ben je in je beleidstekst voorzichtig met kleurend taalgebruik, maar toch kan beeldspraak je verhaal ondersteunen. Als je bijvoorbeeld wilt betogen dat een bepaalde subsidie nodig is, is het goed om die als een investering voor te stellen: zo roep je het beeld op van iets dat zichzelf terugverdient.

4 Wees voorzichtig met ontkenningen in beleidsteksten

Het ligt voor de hand om een negatief beeld (een bezwaar, een beschuldiging) te ontkennen. Maar wanneer je iets negatiefs ontkent, benadruk je ongewild toch dat negatieve beeld. Met de zin Het management heeft niet gefraudeerd roep je een associatie op tussen ‘management’ en ‘fraude’ – ook al staat het woordje niet ertussen. Bij beleid schrijven zijn in zo’n geval dus woorden die een positieve associatie oproepen belangrijk: het management heeft altijd eerlijk gehandeld.

5 Presenteer de cijfers die jouw punt ondersteunen

Cijfers liegen niet – maar toch kun je ze zo presenteren dat ze jouw redenering ondersteunen. Neem de zin Van de omwonenden heeft 94 procent nog nooit geklaagd over overlast. Conclusie: optreden is overbodig. Vergelijk dat met Van de omwonenden klaagt 6 procent over overlast: een weergave die oproept tot actie. Je moet in je beleidstekst nooit informatie achterhouden, maar kunt die informatie wel in jouw voordeel gebruiken.

6 Wees concreet in je beleidstekst

Een cijfermatige bewering (Bijna een half miljoen Nederlanders heeft een bijstandsuitkering) is wel feitelijk en precies, maar soms werken voorbeelden beter: ‘Mijn buurvrouw werd binnen drie jaar bij twee werkgevers wegbezuinigd. Ze zit nu in de bijstand. Zoals zij zijn er in Nederland bijna een half miljoen mensen die nu van een bijstandsuitkering rond moeten zien te komen.’

7 Herhaal je frame

Zet een frame consistent in: gebruik bijvoorbeeld jouw specifieke voorstelling van probleem-oorzaak- oplossing consequent als je beleid gaat schrijven. Zo is de kans groter dat het frame gaat leven en dat de kern van je boodschap blijft hangen. Herhaal beelden, sleutelwoorden en boodschappen waarvan je het belangrijk vindt dat die zich nestelen bij het publiek. Goede kans dat jouw weergave van de feiten inslijt en aan kracht wint.